Emerytura w Norwegii.

Wbrew pozorom nasza emigracja nie była koniecznością. Nie traktuje tego w kategoriach porażki, ale wielkiej szansy, która chce wykorzystać w 100%. Biorę życie w swoje ręce. Parafrazując słowa amerykańskiego prezydenta, "Nie pytaj co życie może zrobić dla ciebie....ale co ty możesz zrobić dla swojego życia!". W obliczu ostatnich wydarzeń, zachęcam Was wszystkich i Wy możecie podążać tą drogą. Zapytacie co emerytura ma wspólnego z tym wstępem? Ma wiele wspólnego, była jednym z powodów wyjazdu. Zapewnić sobie bezpieczną starość, nie oglądając się na nikogo.

Nie będę udawała, że jestem specjalistą w tej dziedzinie dlatego posłużę się wpisem użytkownika u22 z http://www.forum-norwegia.pl/.

Oczywiście jest to temat bardzo trudny (i nudny !), ale załączam ten artykuł dla tych, którzy piszą do mnie pytając o ten temat.

Emerytura z folketrygden

Tekst powstał na podstawie Folketrygdloven, art. 3 - Pensjonskomponentene, trygdetid, pensjonspoeng, beregning av pensjoner, forsørgingstillegg, art. 19 – Alderspensjon oraz art. 20 - Ny alderspensjon, częściowo są to tłumaczenia, ale w większej części opisy własnymi słowami i komentarze, aby (jak mi się wydaje) było to bardziej zrozumiałe.

Kto ma prawo do emerytury?

Do części emerytury ma prawo każdy, kto (przepracował) był członkiem folketrygden minimum 3 lata. Aby jednak otrzymać pełną emeryturę należy być członkiem folketrygden przez 40 lat. Folketrygden to odpowiednik polskiego ZUS. Na emeryturę można przejść w wieku pomiędzy 62, a 75 rokiem życia, jednak, aby przejść na emeryturę przed ukończeniem 67 roku życia należy mieć pozwalające na to wcześniejsze dochody. Składki emerytalne mogą być odprowadzane do 75 roku życia. Podczas pobierania emerytury można pracować bez obniżenia jej wysokości z tego powodu. Sami decydujemy czy chcemy pobierać pełną czy 20 %, 40 %, 50 %, 60 % czy 80 % emerytury.

Członkostwo w folketrygden

Skąd wiemy, że jesteśmy członkami folketrygden? Wystarczy sprawdzić skatteoppgjør (polski PIT11) za dany rok, znaleźć pozycję Pensjonsgiv. Inntekt (dochody) i zobaczyć, jaka suma mu odpowiada, jeśli suma ta jest taka sama jak nasz dochód brutto (punkt 2.1 Lønn og tilsvarende ytelser w selvangivelse), oznacza to, że cały dochód podlegał składce emerytalnej w danym roku.

Elementy emerytury

Głównymi elementami emerytury z folketrygden są emerytura podstawowa i dodatkowa, ale w pewnych określonych warunkach można otrzymać dodatek specjalny lub opiekuńczy.

Na emeryturę z folketrygden mogą składać się:
- grunnpensjon (emerytura podstawowa),
- tilleggspensjon ( emerytura dodatkowa),
- særtillegg (dodatek specjalny),
- forsørgingstillegg (dodatek opiekuńczy).

Grunnpensjon wypłacana jest niezależnie od dochodów uzyskiwanych w poszczególnych latach pracy, zależy od liczby przepracowanych lat składkowych (minimum 3 lata).

Tilleggspensjon zależy od wysokości naszych dochodów w poszczególnych latach, na których podstawie zdobywamy punkty emerytalne, oraz od ilości przepracowanych lat składkowych.

Særtillegg otrzymają ci, którzy wypracowali zbyt niską emeryturę dodatkową lub nie wypracowali jej wcale.

Forsørgingstillegg może być przyznany emerytowi, który ma na utrzymaniu współmałżonka / partnera lub dziecko / dzieci poniżej 18 lat.

Wyliczanie wysokości emerytury

Grunnpensjon (emerytura podstawowa)

Grunnpensjon wypłacana jest niezależnie od uzyskanych dochodów, jedynym czynnikiem, aby uzyskać do niej prawo jest 3 letni okres członkostwa w folketrygden. Aby otrzymać 100% grunnpensjon należy być członkiem folketrygen przez 40 lat, gdy mamy krótszy okres członkostwa, to grunpensjon zostanie odpowiednio pomniejszona.
Pełna grunpensjon wynosi 1G. G – (grunnbeløp) - jest to stawka podstawowa folketrygden, którą corocznie (1 maja) zwiększa Parlament. Na dzień dzisiejszy (kwiecień 2014) grunnbeløp wynosi 88 370 kr. (44 175 zł)

Na stronie http://www.nav.no/Om+NAV/Satsar+og+utbe ... et+%28G%29 możemy sprawdzić ile wynosiły grunnbeløpet w poszczególnych latach oraz jaka jest jej aktualna wysokość.

Obliczanie grunnpensjon

Wysokość naszej emerytury podstawowej możemy wyliczyć wg wzoru:

Grunnpensjon = grunnbeløp (G) x liczba lat członkostwa w folketrygden / 40 (pełny okres członkostwa)

W miejsce grunnbeløp (G) należy podstawić stawkę obowiązującą w roku naszego przejścia na emeryturę.

Przykład.
Jan pracował w Norwegii przez 5 lat, w roku 2014 skończył 67 lat i w lipcu postanowił przejść na emeryturę. W lipcu 2014 grunnbeløp wynosiła 88 370 kr.
Jego emerytura podstawowa wyniesie:

88 370 x 5 / 40 = 11 046 kr. rocznie, co daje 921 kr. miesięcznie emerytury podstawowej


Tillegpensjon (emerytura dodatkowa)

Aby nabyć prawo do emerytury dodatkowej podobnie jak w przypadku grunnpensjon musimy mieć minimum 3 letni okres członkostwa w folketrygden, lecz jej wysokość zależy jeszcze od liczby punktów emerytalnych (pensjonspoeng), które zdobywamy na podstawie wysokości naszych dochodów.

Obliczanie tillegpensjon

Aby obliczyć wysokość tillegpensjon będziemy musieli poświęcić trochę czasu, wcześniej będziemy musieli wyliczyć punkty emerytalne (pensjonspoeng) oraz końcową średnią punktów emerytalnych (sluttpoengtall). Dopiero znając te dwie wartości jesteśmy w stanie wyliczyć wysokość tillegpensjon.

Obliczanie punktów emerytalnych (pensjonspoeng)

Na początku wspomnę, że liczbę punktów emerytalnych także znajdziemy w naszym skatteoppgjør za dany rok pod pozycją Pensjonspoeng. Jeżeli jednak interesuje kogoś sposób wyliczeń to zapraszam do lektury. Na początek musimy wyliczyć liczbę punktów emerytalnych (pensjonspoeng), jakie zdobyliśmy w poszczególnych latach pracy. Potrzebne do tego nam będą: Pensjonsgivende inntekt, czyli dochód, jaki podlegał składce emerytalnej, znajdziemy go w naszym skatteoppgjør, oraz gjennomsnittlig G.

Co to jest gjennomsnittlig G?

Wcześniej wspomniałem, że Stortinget (Parlament) ustala nową wielkość grunnbeløp każdego roku w maju, a więc w każdym roku obowiązują dwie grunnbeløp (do 1 maja i po 1 maja). Gjennomsnittlig G to nic innego jak średnia 2 grunnbeløp, które obowiązywały w danym roku. Aby ułatwić sobie sprawę możemy wykorzystać wcześniejszy link: http://www.nav.no/Om+NAV/Satsar+og+utbe ... et+%28G%29 , naszą Gjennomsnitt per år znajdziemy w tabeli w kolumnie 4.

Punkty emerytalne liczymy wg następującego wzoru:

Pensjonspoeng = (Pensjonsgivende inntekt - gjennomsnittlig G) : gjennomsnittlig G

Prostszymi słowami: od naszego dochodu podlegającego składce odejmujemy gjennomsnittlig G i otrzymany wynik dzielimy przez tę samą gjennomsnittlig G.
Wynika z tego, że uzyskanie dochodu w danym roku wcale nie jest równoznaczne ze zdobyciem punktów emerytalnych, aby je zdobyć musimy osiągnąć dochód przekraczający grunnbeløp w danym roku. Punkty emerytalne oblicza się do 2 miejsc po przecinku.

Przykład.
Anna w 2014 roku uzyskała dochód brutto w wysokości 423354 kr, a gjennomsnittlig G w tym roku wynosiła 88 370 kr.

Pensjonspoeng = 423354 - 88370 / 88370 = 4,67 pkt.

Ten sposób wyliczeń dotyczy dochodów nieprzekraczających 6 x G, czyli mniejszych niż sześciokrotność grunnbeløp. Dla wyższych dochodów obliczenia wykonujemy nieco inaczej, być może opiszę to w przyszłości.

Obliczanie końcowej średniej punktów emerytalnych (sluttpoengtall)

Za każdy przepracowany rok, w którym nasz dochód przekroczy grunnbeløp otrzymujemy punkty emerytalne, sluttpoengtall to średnia naszych punktów emerytalnych z 20 najlepszych (punktowo) lat, gdy nie mamy 20 lat składkowych w których zdobywaliśmy punkty, to do wyliczenia sluttpoengtall bierzemy wszystkie lata.

Przykład
Marcin pracował w Norwegii 5 lat, w których jego dochód przekraczał grunnbeløp, dzięki czemu zdobywał on punkty emerytalne. Poszczególne lata wyglądały następująco:

2010 – 2,45 pkt. 2011 – 3,38 pkt. 2012 – 3,04 pkt. 2013 – 4,54 pkt. 2014 – 3,98 pkt.

Jego sluttpoengtall liczymy: (2,45 + 3,38 + 3,04 + 4,54 + 3,98): 6 = 3,46 pkt.


Obliczanie wysokości tillegpensjon

Od 1 stycznia 1992 roku zmieniły się przepisy dotyczące obliczania tillegpensjon. Obniżono współczynnik emerytury dodatkowej (tilleggspensjonsprosenten) z 45% do 42%, co spowodowało obniżenie wysokości emerytur, dlatego inaczej będziemy obliczać wysokość emerytury dla tych, którzy zdobywali punkty przed rokiem 1992, a inaczej dla ludzi, którzy zaczęli pracę po 1991 roku. Gdy pracowaliśmy zarówno przed jak i po zmianie przepisów, przy obliczeniach będziemy używać obydwóch pensjonsprosenten.

Aby otrzymać pełną tillegpensjon należy być członkiem folketrygden przez 40 lat (jak w przypadku grunnpensjon), gdy czas ten jest krótszy, emerytura dodatkowa będzie proporcjonalnie niższa.
Gdy dana osoba miała 40 letni lub dłuższy okres członkostwa w folketrygden, tillegpensjon obliczamy wg. wzoru:

Tillegpensjon = Grunnbeløp x sluttpoengtall x pensjonsprosenten

Gdy okres członkostwa był krótszy stosujemy wzór:

Tillegpensjon = grunnbeløp x sluttpoengtall x pensjonsprosenten x liczba lat / 40

Dla lat składkowych do końca 1991 roku używamy wzoru:

Tillegpensjon = grunnbeløp x sluttpoengtall x 0,45 x liczba lat / 40

Dla lat od 1992 roku uzyjemy wzoru:

Tillegpensjon = grunnbeløp x sluttpoengtall x 0,42 x liczba lat / 40

Maksymalna liczba lat składkowych, których używamy w powyższych wzorach wynosi 40. Jeżeli liczba lat składkowych jest wyższa, to do wyliczeń bierzemy wszystkie lata przepracowane przed 1992 rokiem a następnie do 40 uzupełniamy latami po 1991 roku, co jest na korzyść emeryta (wyższy pensjonsprosenten przed 1992 roku).

Przykład.
Katarzyna pracowała w Norwegii a latach 1965 – 2008 (43 lata), jej sluttpoengtall z tego okresu wyniósł 4,25 pkt., grunnbeløp w 2008 wynosiła 70256. Wiemy, że do obliczenia tillegpensjon potrzebujemy maksymalnie 40 lat. W takim przypadku obliczymy to tak:
Weźmiemy wszystkie lata od początku pracy do końca 1991 (26 lat) i pomnożymy 45%, resztę do 40 (14 lat) pomnożymy przez 42%:

Tillegpensjon dla okresu przed 1992 = (70256 x 4,25 x 0,45 x 26) / 40= 87337

Tillegpensjon dla okresu po 1991 = (70256 x 4,25 x 0,42 x 14) / 40 = 43892

Wysokość całej tillegpensjon to suma tych 2 wyników, czyli 131229 rocznie, 10936 miesięcznie.


Spróbujemy wyliczyć jak będzie wyglądać przykładowa emerytura dla obcokrajowca pracującego w Norwegii przez 5 lat, przechodzącego na emeryturę w kwietniu 2014.

Lata pracy = 5 – wszystkie po 1992 roku
Sluttpoengtall = 3
Grunnbeløp = 88 370

Grunnpensjon =88 370 x 5 / 40 = 11 046 kr

Tillegpensjon = (82 122 x 3 x 8 x 0,42) / 40 =13 918 kr

Pełna emerytura = 11 046+13 918 = 24 964 rocznie / 12 miesięcy = 2080 kr miesięcznie czyli 1040 zł za 5 lat pracy.

Jest to kalkulacja dla osoby która w dniu dzisiejszym przechodziłaby na emeryturę a przepracowała 5 lat w Norwegii. Od 1992 Grunnbeløp wzrasta mniej więcej o ok. 3000 kr rocznie. 

W okres składkowy w Norwegii wliczany jest okres zasiłku chorobowego oraz macierzyńskiego.

Ile emerytury jest w stanie zaoferować nam ZUS?